یزد در عصر حاج عبد الملک عقدائی (2) رنسانس مذهب شیعه دوازده امامی : مکتب اصولی
یزد در عصر حاج عبد الملک عقدائی (2)
رنسانس مذهب شیعه دوازده امامی : مکتب اصولی
ریشه ی فعالیت های مذهبی آخوند ملٌا اسماعیلِ عقدائی یزدی به مبارزه ی بین دو گروه از روحانیان شیعه ، یعنی پیروان « مکتب اخباری » و « مکتب اصولی » ، آنگاه پیروزیِ مکتب اصولی ، و سپس تلاش برای ترویج آن در مراکز بزرگ شیعه برمی گردد .
در مذهب شیعه تا حدود 1170 هجری قمری / دو مکتب مهم وجود داشته است :
- « اخباریگری » که در آن برای بدست آوردن احکام عملی به « اخبار » و « حدیث ها » اکتفا می کنند ؛ و اکثریت علمای شیعه تا اواخر دوره حکومت زندیان اخباری بوده اند .
- « اصولی گری » ، که بردانش ، بینش ، عقل و توجیهاتی بسیار بیشتر ؛ و بنابر این استنباط اجتهادی متکی شده در واقع مکتبی گسترده تر ، پیشرفته تر و با قابلیت تطابق بیش از پیش با
- مقتضیات زمان را به وجود آورده است .
مذهب مردم یزد تا اواخر حکومت زندیان ، که چندان توجٌهی به کنه مذهب نداشته اند ، و اوایل حکومت قاجاریان ، شاید اخباریگری بوده است ؛ تا اینکه با مبارزات محمد باقر وحید بهبهانی ، اصفهانی الاصل و ملقٌب به استاد الکلٌ فی الکل ، در حوالی 1170 هجری قمری ، حقٌانیت بیشتر مکتب اصولی در حوزه علمیه کربلا به اثبات رسید ه است و حتی بزرگترین شاگردان شیخ یوسف بحرانی ، رهبر روحانیان اخباری ، چون سید مهدی بحر العلوم ، ملٌا مهدی نراقی ، ابو علی حائری ، میرزای قمی ، و... متوجٌه برتری مکتب اصولی شده در سلک پیروان وحید بهبهانی در آمدند . شیخ یوسف بحرانی عملا" ریاست حوزه علمیه کربلا را به محمد باقر وحید بهبهانیسپرده وحید بهبهانی نیز ، پس از چند سال ، ریاست حوزه علمیه را به شاگرد اعلم خود سید مهدی طباطبائی معروف به بحر العلوم و اگذار کرده است .
بحر العلوم ، ملٌا مهدی نراقی ، سید علی طباطبائی ، ابوعلی حائری ، عاملی ، شیخ جعفر نجفی مشهور به کاشف الغطاء ، میرزا ابو القاسم قمی ، ملٌا احمد نراقی ، کلباسی اصفهانی ، و ... از اعاظم شاگردان وحید بهبهانی بوده اند .
بنابر این یکی از دو حادثه مهم عصر زندگی عبدالملک عقدائی ، به ویژه بین 1170 و 1190 ، تغییر مسیر مذهبی روحانیت از اخباریگری به اصولیگری بوده است .
حادثه مهمٌ دیگر به سلطنت رسیدن قاجاریان ، از همان دوره حکومت آقا محمد خان قاجار ، است که شاید تحت سرایت این مبارزه به مجامع مذهبی ایران ، و نضج روز افزون مکتب اصولیگری ، بیش از افشاریان و زندیان متوجٌه اهمٌیت دین و جایگاه روحانیت در جامعه شده اند .
