شجره نامه و خویشاوندی آیت اللهی های یزدی

انسانشناسی اجتماعی و فرهنگی ، خویشاوندی ، شجره نسب ، سلسله نسب ، آیت اللهی های یزد

شجره نامه و خویشاوندی آیت اللهی های یزدی

انسانشناسی اجتماعی و فرهنگی ، خویشاوندی ، شجره نسب ، سلسله نسب ، آیت اللهی های یزد

شجره نامه و خویشاوندی آیت اللهی های یزدی
علی رضا آیت اللهی alireza ayatollahi

متولد 1324 . مقیم تهران ( Tehran ) از 1344
دارای تحصیلات ادبیات در ایران ، زبان و ادبیات و فرهنگ و تمدن در اکس آن پرووانس فرانسه ، علوم اجتماعی در ایران ، معماری در ایتالیا ، شهرسازی در اسپانیا ، و مدیریت دولتی ، و دوره های دکتری آمایش سرزمین ، مردم شناسی - جامعه شناسی و اقتصاد در دانشگاه اکس - مارسی . فعالیت سردبیری ماهنامه علمی - هنری ، سرویراستاری ادبی ، فنی و علمی در متون اقتصادی - اجتماعی - فرهنگی . سردبیری ماهنامه مجلس . آموزش آئین نگارش به مدیران کشور ، آموزش ادبیات فارسی در دانشگاه ( عضو هیئت علمی سابق دانشگاهها ) . دارای بیش از دویست تالیف و تصنیف ( استاد سابق پژوهش ) . هم اکنون : پژوهشگر آزاد ؛ که از جمله در این سایت اگر چه مورٌخ نما است در واقع بیشتر به تاریخ شفاهی در حوزه آنتروپولوژی و اتنولوژی می پردازد و انتظار یاری از تمام نیکو صفتان . با تمنٌای نظردهی از صاحبنظران .

۳ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «نادرشاه افشار» ثبت شده است

بین 1335 - 1345 که جلسات فامیلی و رفت و آمد های میان اعضاء طایفه ی آیت اللهی (1) در یزد گسترش یافته بود ، رسانه های جمعی نادر بودند ، مردم اوقات فراغت بسیار بسیار بیشتری از امروز داشتند و بخش اعظم آن را به گفتگو بایکدیگر و نقل خاطرات ، روایات و به طورکلٌی تاریخ شفاهی می پرداختند ؛ بزرگان قوم آیت اللهی مجموعا" جدٌ مشترک خود ، یعنی آخوند ملٌا اسماعیل عقدائی یزدی را از افشارها می دانستند ؛ و معتقد بودند که امیر اصلان خان که از تبریز خانواده خود را به عقدا مهاجرت داده است یا خانواده اش به عقدا مهاجرت داده شده اند از افشاریان ، و احتمالا" فرزند یا به احتمالی بیشتر نوه ، یا در هر حال از نزدیکان نادر شاه افشار بوده است .

این موضوع نظر نویسنده حاضر را که از طرفی از احفاد امیر اصلان خان و از طرف دیگرشیفته مطالعات انسانشناسی اجتماعی ، و از آنجمله ساختار و روابط خویشاوندی بود را به شدٌت جلب و کنجکاویش را تحریک کرده بود .

وقتی این موضوع در زمستان 1347با ایرج افشار در میان نهاده شد وی ضمن تائید موضوعِ از افشاریان بودن آخوند ملٌا اسماعیل ، چنین عنوان کرد که هیچ تیره ای از افشاریان به خطٌه ی یزد مهاجرت نکرده است و گاه یک یا چند خانواده به منظور امور حکومتی - نظامی یا تجاری به یزد مهاجرت داشته اند که برخی از اسناد نایاب مربوطه را دکتر محمود افشار و وی جمع آوری کرده اند و نزد آنان محفوظ است . بنا بر آن اسناد ، اجداد وی و ملٌا اسماعیل خویشاوندیی نزدیک با یکدیگر نداشته اند ؛ امٌا شواهدی وجود دارد که در حوالی تقاطع کوچه آب انبار هاشمخان و کوچه تبریزیان زندگی می کرده پشتیبان یکدیگر بوده اند .

دکتر نادر افشار نادری ، بنیانگذار انسان شناسی اجتماعی در ایران معتقد بود که اگر دودمان آیت اللهی یزدی از احفاد نادرشاه افشار می بودند میبایست نامی از آنان ، یا لااقل امیر اصلان خان در شجرة النسب های طایفه افشارنادری ، غالبا" ساکن مشهد ، که وجود دارند و وی به آنها دسترسی دارد ، موجود باشد حال آنکه نامی از اصلان خان تبریزی ساکن عقدا یا یزد در میان آنها دیده نمی شود (2) .

در بهار 1348 که قبل از شروع جلسه ای از گروه آموزشی تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به محل جلسه رفتم تا در این باره سؤالی از استاد باستانی پاریزی داشته باشم و راهنمائی بخواهم یکی از تاریخدانان حاضر درجلسه از سردار امیر اصلان خان تبریزی که پسر عمٌه نادر شاه بوده است اشاره کرد و به یک منبع مشهور و قابل اعتماد از کتب تاریخی ایران راهنمائی شدم (3) .

در این کتاب آمده است که امیر اصلان خان (4) پسرِ پسر عمٌه ی نادر شاه افشار بود که از دلاورترین سرداران و نزدیک ترین یاران نادر به به شمار می رفت . وی از سوی نادر به حکومت آذربایجان رسید و در تبریز مستقر شد تا اینکه با قتل نادرشاه کشور به آشفتگی کشیده شد ؛ وی بناچار وارد میدان مبارزات ِ غالبا" درون خانوادگی قدرت گردیده نهایتا" با خدعه و نیرنگ و خیانت برخی از نزدیکانش ، توسط ابراهیم شاه افشار ، برادر زاده نادر کشته شده است .  

(1) آیت اللهی های یزد خود را « طایفه » آیت اللهی می نامیدند که این موضوع ، که در شهری بزرگ و غیر ایلاتی چون شهر یزد چنین ساختاری مستحکم از خویشاوندی و سلسله نسب تحت عنوان طائفه یا قوم وجود داشته باشد ، پس از تائید استادان یزدی علوم اجتماعی دانشگاه تهران چون دکتر علیمحمد کاردان و دکتر رضا علومی ، نظر بزرگانی از علوم اجتماعی ایران چون دکتر غلامحسین صدیقی - دکتر احسان نراقی - دکتر نادر افشارنادری و دکتر محمود روح الامینی را به خود جلب کرد ه بود .

(2) به احتمال زیاد اسناد و مدارکی نزد ورٌاث مرحومان دکتر محمود و ایرج افشار ، و شجرة النسب ها و دیگر اسناد و مدارکی در آستان قدس رضوی وجود دارند که می توانند به توضیح این امر کمک کنند .

(3) بگمانم مورخ مزبور که در کمک به من توسط محمد ابراهیم باستانی پاریزی تشویق شدند دکتر نوائی استاد تاریخ دانشگاه تهران بودند و مهم ترین کتابی که معرفی فرمودند این بود :

آذر بیگدلی، لطفعلی‌بیک، آتشکده، به کوشش جعفر شهیدی، تهران، نشر کتاب، 1337ش

(4) در زمان تهیه مجموعه « نسب نامه دودمان آیت اللهی یزدی » هم نام ایشان به صورت « امیر اصلان خان » می آمد که بنا به توصیه ی یکی از دوستان ِ سید ابوالقاسم آیت اللهی نام امیر اصلان خان فقط به صورت « اصلان خان » آمده است که علاوه بر این که صحیح نمی نماید کار را برای پژوهشگران آتی نیز دشوار می سازد ؛ به ویژه که هم اکنون این نام در اینترنت بیشتر به صورت « سردار امیر اصلان خان  » ثبت و ضبط شده است .


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ مهر ۹۴ ، ۱۱:۱۹
علیرضا آیت اللهی
سه شنبه, ۲۱ مهر ۱۳۹۴، ۰۸:۱۹ ق.ظ

دویست و هشتادمین سالروز تولد نادر شاه افشار


نادر قلی بیک افشار ، جدٌ اعلای طایفه آیت اللهی یزد ؟


امروز دویست و هشتاد سال خورشیدی از تولد مردی می گذرد که برخی وی را بزرگترین ناجی و قدرتمند ترین پادشاه ایران بعداز اسلام ، جهانگشای شرق ، اسکندر ثانی ، ناپلئون ایران ، و... لقب داده اند و این همه برای خاندان انساندوست آیت اللهی برای معرفی وی به عنوان یکی از نیاکان خود ، یا از تیره ای از نیاکان خود ، افتخاری بزرگ نیست به اضافه ی اینکه احتمال چنین نسبتی هم آنچنان بالا نیست ؛ چرا که طایفه آیت اللهی یزد که یکی از صلحدوست ترین و بی آزارترین طوایف بشری به شمار می روند را در مقابل جنگجوئی قرار می دهد که از آنهمه نبرد در ایران و افغانستان و هندوستان باک نداشته است و چنان تهاجماتی داشته است که برخی سعی کرده اند نسب وی را به چنگیز خان مغول برسانند ! ( و خود نیز بنا به تعصب نژادی ترکی - ترکمانی از این انتساب راضی بوده شخصا" نسبش را به منظور افتخار .... به تیمورگورکانی می رسانیده است ) . 

قدیمی ترین منبع مطالعه در باره اجداد نادرشاه کتاب « دیوانِ لغات التُرک » اثر محمود کاشغری در قرن پنجم قمری است که افشار های قِرِخلو را از ترکان یا به صورتی دقیق تر ، ترکمانان ، می داند و نه از کردان و نه به خصوص از مغولان . استعداد سیاسی طایفه های ترکان به حدٌی بالا بوده است که حدود هزارسال بر اکثر نواحی منطقه حکمروائی داشته اند ؛ حتی در هندوستان قبل از حمله نادر .

اجداد نادر و اصلان خان قِرِخلو بارها مهاجرت کرده اند که میتوان بنابر این مهاجرت ها مراکز اقامت نیاکان آیت اللهی های یزد را به ترتیب زیر بر شمرد :

- ناحیه کاشغر در چین ( ترکستان شرقی )

- غرب دریای خزر

- شرق ترکیه کنونی

- ناحیه ارومیه

- ناحیه ی مشهد و درگز

ناحیه تبریز ( برای اصلان خان و فرزندش حاجی ملک قبل از مهاجرت به ناحیه ی یزد )

- عقدای یزد و یزد

و امٌا چه این احتمال صحیح باشد که نسب طایفه آیت اللهی به پسر رضا قلی خان افشار و از آنجا شخص نادر شاه افشار ، فرزند امام قلی ، می رسد ، و چه این احتمال صحیح باشد که مرجع این نسب اصلان خان ، عمٌه زاده ی نادر است ؛ نسب طایفه آیت اللهی یزد تا نادر قلی بیک ، پدر امام قلی و جدٌ نادر که حدود 330 سال پیش از این می زیسته است ، قابل ترسیم است *


* احتمال نسب پدری نویسنده این سطور به میرزا علی شریف در زمان حکومت مغولان در ایران و حکومت آل مظفر در بخشی مهم از این سرزمین است که ، به لحاظ لقب شریف و کاربرد آن در آن قرون وسطی در ایران ، بنظر می رسد شهردار یزد بوده است و در عین حال خلیفه ی شیخ علی بنیمان ، روحانی اعظم زمان سلطنت شاه شجاع مظفری ، در ناحیه یزد و چه بسا نواحی همجوار به شمار می رفته است . والله اعلم .



۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۱ مهر ۹۴ ، ۰۸:۱۹
علیرضا آیت اللهی

تذکر ضروری :

نژادگرا نیستیم به نیاکانمان هم فخر نمی کنیم ...

اگرچه عبرت ساز بوده باشند ؛ کمترینیم ...

.... و امٌا از خصائل بنده ی کمترین و برخی از دوستان نزدیکم در تهران ، گذشته از دروغگوئی ، عدم اعتماد به یکدیگر ، حسادت ، برادر کشی ، خودبزرگ بینی و تحقیر دیگران ، و... تهمت زدن و افتراء به دیگری ؛ و بر اثر همه ی این خصائل : تاریخگرائی - افتخار به کوروش و انوشیروان - و... جدٌ و آباء خود است ؛ و اینکه بنده ی کمترین به این دلیل سایت حاضر را می نویسم و مدیریت می کنم که به آباء و اجداد خود افتخار کنم ...

که چه بشود؟!!!

به شدٌت به مفهوم این شعرِ نظامی گنجوی معتقدم که :

گیرم پدر تو بود فاضل - از فضل پدر تو را چه حاصل ؟

همسر لوط ، پسر نوح ، و بسیاری دیگر از شخصیت های اساطیری ما نیز گویای همین اصل اند که نیکوئی به تبار نیست ، به طایفه نیست ، به نژاد و نژاد گرائی نیست ؛ بلکه به فرهنگی است که آموزش داده شده است . به سروده ی سعدی شیرازی :

پسر نوح با بدان بنشست - خاندان نبوتش گم شد

سگ اصحاب کهف روزی چند - پی مردم گرغت و مردم شد

شخصا" سگ اصحاب کهف را بر پسر نوح  ، هرچه هم که پدرش پیامبر اولی العظم باشد ، ترجیح می دهم ؛ حتی اگر آزارش به مردم نرسد و در غیر این صورت نیز باز حق به جانب شیخ شیراز است که :

گاوان و خران بار بردار - به زآدمیان مردم آزار

معتقد نیستیم که خوبی و بدی بیشتر بسته به ژن و خون و نژاد و طایفه است ( گرچه قاعدتا" بی تاثیر نیست ) . مگر رستم و شغاد از یک پدر و مادر نبودند ؟...

... و بالاتر و پیش تر از آنها :

هم هابیل نماد خوبی فرزند حضرت آدم (ع) و حوٌا بود و هم قابیل نماد بدی ! ؛ و چنگیز و تیمور وآتیلا و نرون هیچکدام به خواهر خود تجاوز نکردند و برادر خود را که جانشین پیامبرشان باشد نکشتند .... که شاه عباس « کبیر » ! ایرانی پسر خود را کشت و شاه شجاع ایرانی ، مستقر در شیراز و ممدوح حافظ به مادر خود تجاوز کرد ...و...

بعلاوه ، امروز ممکن است ایرانی ئی که به اعراب یا گاه به ترکان و سایرین به دیده تحقیر مینگرد خود اصالتا" عربزاده یا ترکزاده باشد ... یا حتی از احفاد چنگیز یا تیمور یا از وراث قاتلان کوروش و یزدگرد سوم و جلال الدین خوارزمشاه ...

... و چون در این مبحث از انسان شناسی اجتماعی و فرهنگی ،  افسانه شناسی و روابط خویشاوندی ، و ... قلم می زنیم یاد آوری می کنیم که افسانه ( یا حقیقت ) رسیدن نسب آیت اللهی های یزدی به نادرشاه افشار یا پدربزرگش که نادرقلی افشار باشد می تواند به افسانه ی رسیدن نسب این طایفه به چنگیزخان مغول ، که یکی - دونفر وی را جدٌ نادر شاه شناخته اند ، گره بخورد و... 

آیت اللهی ها اگرچه کاملا" هابیلی نیستند و به قول عوام همچنان که « هر شهری خوب و بد دارد » این طایفه هم بین خود خوب و بد دارند ؛ امٌا در هرحال ، و صرفنظر از اجداد دیگر و وراثت غیر از طرف آخوند ملااسماعیل - نادرشاه افشاریشان ، تاریخ نشان داده است که خصائل چنگیزی نیز ندارند ... ( اگرچه مغولان معتقدند که چنگیز فقط به منظور انتقام مغولان به ناحق کشته شده توسط شاه ایران ، طلب حقٌ از دست رفته ی خود به ایران لشگر کشیده است و از این نظر نه تنها پاک و منزٌه بلکه یک قهرمان جهانی است ) .   



۳ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۰ مهر ۹۴ ، ۱۲:۳۱
علیرضا آیت اللهی